zaterdag 30 juni 2012


weer om te varen
Vandaag vooral gevideofilmd want vanuit zo’n mooie lage Kopenhagense rondvaartboot kan je vooral in het voormalige havengebied met z’n pakhuizen en nieuwbouw de camera gewoon maar laten lopen om HD plaatjes te krijgen. Het hoort allemaal bij de Copenhagencard, zo’n vaartocht en die laat je niet verlopen. Dat geldt zeker ook voor het ‘pretpark’ Tivoli, de nummer een attractie van de Deense hoofdstad. Het is er deze zaterdag overdag al goed druk. Er lopen ook weer van die authentieke Deense families rond waarvoor Tivoli is opgericht.

Het stadhuis van Kopenhagen gezien vanuit Tivoli

Nivå, waar mijn camping ligt is een van oudsher het gebied waar de steenbakkerijen stonden. Bakstenen, tegels en dakpannen waren hier de producten. Daarom liggen midden in het groen ook nog kleiputten die volgelopen tot prachtige vijvers zijn verworden. Ook de camping heeft zo’n meertje dat het idyllisch maakt. Er staat tegen het dorp aan nog een oude ringoven die als monument wordt gekoesterd. Zie hier:


vrijdag 29 juni 2012



Louisiana was vrijdagavond open.
Hoogtepunt van de dag was de avond. Lousiana museum is sinds kort ook op een aantal dagen ‘s avonds tot 10 uur open. Dus ik na het eten op de fiets naar Humblebaek. Het was na een dikke onweersbui weer mooi opgeklaard dus het was een genoegen via het vissershaventje Sletten naar het noorden te fietsen. Bij het museum vertrokken zo ongeveer de middagklanten met de auto en de avondbezoekers kwamen mondjesmaat binnen. Het was en het bleef heel rustig ondanks het feit dat er vandaag juist een nieuwe tentoonstelling was opengesteld. De vijfde jaarlijkse aflevering over architectuur en dit maal geheel gewijd aan de noordelijke architectuur. Alleen Denemarken, Zweden, Noorwegen en Finland was aan de beurt. Maar in deze landen wordt dan ook zoveel moois gebouwd. Louisiana had weer ouderwets uitgepakt: alle zalen, de hoge en de verdiepte van het linker complex (vanuit de ingang gezien) waren ingericht. Enorm veel videopresentaties en huizenhoge foto’s. Van de Oslose opera bijvoorbeeld. Dit witte marmeren gebouw lijkt zich als een lawine in het water van het Oslofjord te storten, waarbij bezoekers zich bovenop de “lawine” kunnen begeven. Het beroemde bureau Snøhatta (ik kreeg van Heico al eens een boek over het bureau) ontwierp het theater. Maar hier is ook op een enorme dia het rendierpaviljoen (zie foto) te zien dat zij midden in de natuur van ruw hout hebben gebouwd.
Er is veel werk in de vorm van maquettes en filmbeelden te zien van gebouwen op IJsland en Groenland (in Nuuk staan een paar prachtige bouwwerken waaronder een theater). Het  is een genot de zeer verzorgde (de gehele opstelling is van berken triplexplaten in elkaar getimmerd, door te dwalen.

Het rendierpaviljoen van architectenbureau Snøhatta uit Oslo, midden in het ruwe landschap van Noorwegen.

Een verontrustender deel van de zomertentoonstelling van Louisiana is de installatie van Edward Kienholz, Five Car Stud. Hij maakte die in 1971 oorspronkelijk voor Dokumenta V in Kassel; het werk werd aangekocht door een Japanner maar was nooit meer te zien. In Louisiana, na restauratie, nu wel. In de grote tentoonstellingszaal, onderin, is alles verduisterd en we lopen een onbestemd terrein op. Allemaal zand. Er staan vijf grote Amerikaanse wagens (types uit 1960) waaronder een Dodge pick-up. De wagens staan in een kring en hun koplampen verlichten een lynchpartij. Een zwarte man wordt van het leven beroofd door blanken met maskers op. Bij de pick-up staat een grote man met een wapen in de hand. Op de voorbank zit een vrouw die in verbijstering een hand voor de mond slaat. Zeer indrukwekkend. Ik zag in Keulen al een installatie van Kienholz en hoop in het najaar de Beanery in het Stedelijk van Amsterdam terug te zien.


Overdag was ik in het Designcentre aan de H.C.Andersen boulevard. De opstelling stond geheel in het teken van materiaal voor ontwerpen en daarbij was ook uitgebreid aan zeilen voor boten aandacht besteed. Wat is daarin de laatste jaren veel ontwikkeld. Interessant.
Een dikke, landurige onweersbui bracht ik door in het enorme winkelcentrum Fields in Ørestad op Amager. Het ligt aan de metrolijn, vandaar.

donderdag 28 juni 2012


Kopenhagen I
Prachtig weer in Denemarken: een graadje of twintig, volop zon. Dus uiterst prettig wandelen in mooi Kopenhagen. Op de Ronde Toren (even hoog als de Oldehove met een spiralend pad van gele klinkers zo naar boven te lopen) is het uitzicht naar alle kanten. Toch valt het me ineens op dat er veel lelijke gebouwen in beeld staan. Ik heb dat nog niet eerder zo gezien. Aan de water(Sont)kant zijn enorme pijpen van wat waarschijnlijk electiciteitscentrales zijn, storend in beeld. Voor dezelfde kust staan ook veel windmolens waarvan driekwart niet draait! Aan de horizon is duidelijk de Øresundbrug ts zien, dat is wel weer mooi. Er wordt ook in de binnenstad enorm veel gebouwd. Het Raadhuisplein ligt er al een paar jaar voor ruim de helft uit. De Vesterbrogade richting station krijgt een enorm gebouw op de hoek met dit plein. Volgens de borden zal er een designcentre komen. Aan diezelfde brede boulevard zijn door afbraak enorme gaten ontstaan die opnieuw worden bebouwd.

Het originele hek op de bovenste verdieping van de Ronde Toren biedt een mooi uitzicht op de binnenstad van Kopenhagen

Het Kongens Nytorv (plein bij het Koninklijk Theater) is ook een bouwput en geheel aan het oog onttrokken. Het meest onverwachte bouwwerk ontdek ik aan het eind van het beroemde Nyhavn (de kleurige geveltjes gracht). Daar wordt op de plaats waar vroeger de vleugelboot naar Malmö vertrok een nieuwe brug over het brede water gemaakt. Dat betekent dat het hele Christiaan Haven-gebied met het centrum wordt verbonden. De brug komt recht tegenover Noma (het beste restaurant van de wereld) aan land. Het fraaie pakhuis dat zo mooi aan het water maar toch ver van de binnenstad ligt, is straks deel van die binnenstad.
Ik wandel, vaar met de stadsdienst, bezoek Kastellet, het verdedigingswerk in een stervorm dat nog geheel origineel is bebouwd met kazernes, poortgebouwen en slotbruggen. Er staat ook een (Hollandse)molen. In Østerport pak ik weer de trein naar Nivå, morgen weer een dag. 
De brug naar de Chritiaans Havn buurt in aanbouw. Ik blijf erbij dat het schip aan de overkant de oude Oost Vlieland is.  Denk de opbouw geel geschilderd en we zien weer de boot waarop in het zeegat tussen Vlieland en Terschelling moest worden overgestapt.



woensdag 27 juni 2012


Verplaatst naar Nivå
Ik heb vanmorgen met veel plezier nog een gecompliceerde boodschap in de binnenstad van Malmö gedaan en daartoe de bus gebruikt maar ik was op tijd terug om uit te checken bij de camping voor 12 uur. De tocht ging nu....naar Denemarken. Ik heb nog wel gedacht hoger in Zweden door te dringen maar dat zou alleen bij mooi zomerweer gebeuren. Fietsen bij het meer Vänern was de bedoeling. Maar nu de zomer niet wil doorzetten houd ik het op stadsbezoek en kies ik voor Kopenhagen. Ik heb niet de brug genomen (ook die is alleen mooi bij zonnig weer) maar de boot van Hensingborg naar Helsingør. Dat was weer een belevenis. Ik kwam als laatste aan boord van een bomvolle boot, de laaddeur sloot onmiddellijk en we voeren al voordat ik op het passagiersdek kwam. Zweedse kronen omwisselen voor Deense kronen en daarna aan het broodje met koffie. Toen ik zat was slot Kronborg al raamvullend te zien. Enfin, met de mok koffie terug naar het vrachtwagendek. Voordat ik de koffie op had mocht ik als laatste de boot verlaten: zo snel gaat zo’n overtocht.


En daar was de oude vertrouwde ‘Gammele Strandvej’ al. De prachtige weg die helemaal langs de Sont loopt en mij al binnen tien minuten bij de al even vertrouwde camping in Nivå bracht. Vers brood bij de bakker van Humlebaek gekocht en Eva en Bent, de beheerders van de camping begroet. Sankt Hans was zaterdag bij mooi weer in de avond prachtig gevierd. Mijn vertrouwde stek was beschikbaar en toen ik eenmaal stond begon de zon te schijnen om niet meer te verdwijnen. Zo ken ik de Deense rivièra weer!
Morgen naar Kopenhagen om de Copenhagen Card te gaan kopen.

In het gezellige koopcentrum van Nivå is ook de bibliotheek gevestigd. Sinds kort staat hier dit beeld voor de deur dat aan duidelijkheid niets te wensen overlaat.

dinsdag 26 juni 2012


Moderna museet Malmö valt tegen
Malmö is zo’n stad waar de verdedigingswerken uit de zestiende eeuw nog liggen. Leeuwarden ook, maar ook Lubeck en Kopenhagen hebben nog groene dwingers en omliggende singelgrachten waarbinnen de eerste ontwikkeling begon. Je kunt er ook in Malmö met een lage rondvaartboot omheen varen. De binnenstad is mooi met een “Groot Plein” en een “klein plein”, Stor Torget en Lila Torg als centrum, de oude Petrus Kerk met de oudste delen uit de dertiende eeuw. Fraaie winkels (Ahléns) en ontzettend veel terrassen. Die Zweden zitten graag buiten onder gasverwarming en met een dekentje om! Er wordt om raak gegeten. Ik doe daar maar aan mee en zo zat ik in een heel aardig salade-tentje meet een hoop anderen. Tot buiten de deur moesten we in de rij staan, maar dat beoordeelde ik als een goed teken en ik kwam niet bedrogen uit: ceasar-salade met lax.
Ik was in het designcentrum op een binnenplaats van Lila Torg waar meubels, gordijnstof, glad en aardewerk tot de hoofdmoot behoren. Alles is er ook te koop. Ik had me veel voorgesteld van het Moderna Museet (waarvan bijgaand een exterieur foto). Het is ondergebracht in een voormalige gasfabriek en de ruimten binnen waren ook mooi gemaakt. Het machinehuis was gehandhaafd en was nu een kinderatelier. De oude gasgenerator die de elektriciteit leverde staat nog mooi in het midden te pronken.


Er waren twee tentoonstellingen, een vaste collectie was niet te zien. Niki de Saint Phalle met haar opzienbarende ‘Nana’s’ waarvan er een aantal uit het Stockholm museum kwamen, maar vooral veel litho’s. Veelkleurig en aansprekend maar voor geen meter verrassend. Waar ik voor kwam was de overzichtstentoonstelling van de fotograaf Irving Penn die vooral veel voor Vogue werkte. Wat je hoopt dat de fotograaf de werkelijkheid in vijftig jaren leven in Amerika heeft vastgelegd. Maar niks daarvan, alle foto’s die er hingen waren geconstrueerd: de modefoto’s per definitie maar ook portretten van belangrijke kunstenaars (mooie koppen dat wel) waren uit z’n atelier afkomstig, soms zelfs met dezelfde attributen. Stravinsky en Le Corbusier op dezelfde rare bank. Nee geef mij maar de foto’s van Stanley Kubrick. Op de tentoonstelling die momenteel in het Eye-museum in Amsterdam is te zien (en die tussen twee haakjes drie jaar geleden al in Gent was te zien, inclusief de weduwe) wordt met geen woord gesproken over zijn fotowerk. Gemiste kans.
Maar buiten het museum is het wel mooi, zon en wolken in een mooie stad.

maandag 25 juni 2012


Malmö’s landmarks
Je moet je Malmö in de vorige eeuw voorstellen: een havenstad in het nauwelijks ontsloten zuidwesten van Zweden. Visserij, cementindustrie en graanoverslag, dat waren zo’n beetje de bezigheden. Wilde je er met de auto naar toe dan moest je via Helsenør-Helsingborg over de Sont en dan weer terug naar het zuiden. Vanuit Kopenhagen was er een draagvleugelboot die vrij frequent vanuit Nyhavn heen en weer voer. De Sont is hier een 16 Km breed. Ik heb dat allemaal zien veranderen. We kwamen in vakanties veel in Denemarken. Met Jan en Oeky Rabius brachten we een bezoek aan het voorlichtingscentrum op Amager dat liet zien hoe de nieuwe brug over de Sont, de verbinding tussen Denemarken en Zweden, zou worden. Buiten werd door Nederlandse baggeraars al aan de infrastructuur gewerkt. Op 1 juli 2000 werd de Øresundsbron, zoals ie officieel heet, in gebruik genomen en Malmö is een compleet andere stad geworden. Welvarend in de eerste plaats. De havens werden gereconstrueerd. Västrahamnen (het westelijk havengebied) werd gesloopt en vervangen door prestigieuze woningbouw, moderne bedrijven en horeca. de waterkant werd weer bij de binnenstad betrokken. Wegen en een nieuwe spoorlijn verbinden Kopenhagen en Malmö nu met elkaar.


Die brug waar ik vanuit mijn camper het zicht op heb is een indrukwekkend kunstwerk. Ik heb het al eens eerder beschreven: je rijdt op vijftig meter hoogte boven de Sont. Je ziet veerboten naar Finland en Noorwegen onder het 495 meter lange vrijhangende brugdek doorvaren. De twee pilonen waaraan deze overspanning hangt zijn 203 meter hoog. Rijdt je in de richting Kopenhagen dan voltrekt zich het volgende schouwspel. In mijn panoramische voorruit komen nu grote verkeersvliegtuigen in beeld. Zij landen of stijgen op Kastrup, het vliegveld van Kopenhagen. Rechts van de weg komt ineens een fraaie trein in beeld. Die heeft al die tijd onder me gereden (de brug heeft twee dekken) en komt nu naast me. De trein verdwijnt in z’n eigen tunnel, het auto verkeer zakt nu ook ‘onder water’ in een lange tunnel. Als je weer het daglicht ziet zit je op de autosnelweg van Amager vlakbij de Deense hoofdstad. Geweldige belevenis.
Die brug, waarover onlangs nog een prachtige Deens/Zweedse krimi voor TV is gemaakt, is een landmark voor zowel Kopenhagen als Malmö. Maar Malmö wilde z’n nieuwe welvaart ook tonen en zo is besloten dat er een hoge toren (een skyscraper) midden in Västrahamnen moest komen. De beroemde Santiago Calatrava, bekend van zijn bruggen en tentoonstellingsgebouwen in Valencia (later ook treinstations en wat niet al) werd gevraagd een ontwerp voor deze hoogbouw te maken. Hij bedacht de Turning Torso. Een toren die ten opzichte van het grondvlak naar boven toe 90 graden draait, blinkend wit is en aan de buitenkant de typerende Calatrava buizen als dragende constructie bezit. De torso doet denken aan de Möbiusring die immers ook tordeert. Er ging veel mis met de bouw. Vooral in prijsstelling. Er raakte een bouwcombinatie door falliet. De directie werd vervangen, Calatrava werd heel kwaad maar de toren is er toch gekomen. Hij is 190 meter hoog, zeer slank enfin: kijk maar.

Het weer is vandaag onstuimig, buien maar ook ruime opklaringen. De fietsondersteuning doet wonderen: van de harde wind heb ik totaal geen last dus fiets ik langs de Sont naar Malmö ( de camping in Linnhamn ligt op 5 Km) en later op de dag binnendoor terug.
PS Op de camping zitten tientallen kramsvogels, dezelfde die mij ‘s winters in Leeuwarden bezoeken!

zondag 24 juni 2012


Filmstudio in Ystad
Het is Jantje huilt en Jantje lacht met het weer. Was Midzomeravond prachtig na een hele dag regen, mIdzomerdag (de vrije dag daarna) was perfect. Veel kilometers gefietst, heel Ystad bekeken. Bij de VVV geïnformeerd naar de belangstelling voor ‘onze’ inspecteur Wallander die in 2006 nog met een gestencilde rondwandeling genoegen moest nemen. Maar de interesse voor de schepping van Henning Mankell is zeer gegroeid, zo vertelde men. Er staan planken vol titels uit de Wallanderserie maar ook boeken over de speurder. Er is een prachtige folder gemaakt met wandelingen door Ystad maar ook door Skåne, de provincie waarin ook veel misdaad moet worden ontrafeld. Niet alleen de ‘plaatsen delict’ uit de Zweedse televisieserie maar ook de BBC serie van zes afleveringen (die ook in Ystad e.o. zijn opgenomen) worden behandeld.



Er is inderdaad een grote filmstudio in Ystad gekomen (2007). Die zit in een voormalig kazernecomplex waarin nog veel meer bedrijfjes en een FM-radio zender. Er zit ook een Cinematheek waarin bezoekers kunnen kiezen uit scènes uit de TV series.
Maar vandaag, nu ik besloten heb eerst Malmö aan te doen, huilt Jantje de hele dag. Vanaf de fraaie camping in Limhamn met uitzicht op de enorme brug over de Sont neem ik in arren moede maar de bus naar het centrum van Malmö, maar daar is deze zondagmiddag ook niet veel te beleven. Morgen een nieuwe poging.

In de tuin van het klooster wordt een kerkdienst gehouden ter gelegenheid van midzomerdag.

vrijdag 22 juni 2012


Midsommarafton
Zweden viert de langste dag bijna even uitbundig als kerstmis, wat hier het feest van het (kaars)licht is. Iedereen is vrij, winkels en zelfs ‘vreettentjes’ zijn gesloten en op de camping komt bij bijna alle familie’s op een seizoenplaats een andere familie op bezoek. En dan drinken, barbecuen en weer drinken. Kinderen vieren feest, de meisjes dragen bloemenkransen net zoals met kerstmis wanneer er ook nog kaarsjes op staan.
Maar het is een waardeloze dag: het regent de gehele dag. Gelukkig hebben alle caravans grote voortenten.
Maar dan gebeurt en om zes uur ‘s avonds een wonder. Het wordt droog, de wolken trekken weg en van zee komen opklaringen binnen. Half zeven schijnt de zon uitbundig. En dan hebben we nog een lange (de langste) avond te gaan. Voor mij reden om een mooie strandwandeling te maken, voor de overige kampeerders om de tafels buiten te zetten en de barbecue aan!


Op het strand zijn midsommarafton-prinsessen bezig met een spelletje. Zo zien ze eruit.

Zo staan der honderden huisjes achter het eerste duintje bij het strand. Het zijn kennelijk verkleedhuisjes want ze zijn te klein om er te bivakkeren. Ze deden mij ook denken aan de huisjes op Père Lachaise in Parijs maar die dienen weer een heel ander doel.

donderdag 21 juni 2012


Dag der ontmoetingen
Mijn reisdag werd vooral een dag van ontmoetingen. Dat begon al in de wachtrij bij de ferry van TT-Line naar Trelleborg in Travemünde. Onder een stralend zonnetje (dat de gehele dag voluit bleef schijnen) stond ik al gauw te kletsen met een stel van mijn leeftijd dat een caravan achter de auto en een Canadese kano er bovenop had. Inwoners van Nieuw Amsterdam, gepensioneerd, ooit in Leeuwarden gewoond (de Meenthe toen die splinternieuw was). Zweden is het land om je vakantie in een kano door te brengen, zo bleek. Zij gingen dit jaar aan een marathon van 53 Km op een dag meedoen in het waterrijke gebied boven Trolhättan (meer Vänern). Een soort Slagte prestatie of zo. Ze hadden vorig jaar met vrienden ook al eens een meerdaagse tocht gemaakt en daarvan een ‘prachtig fotoboek’ gemaakt. Dat hadden ze mee en ze zouden het aan boord wel laten zien. Okay. De man heeft in Zweden een pleegvader wonen. Hij werd na de hongerwinter voor een jaar naar Zweden gestuurd om aan te sterken. De pleegvader is inmiddels 94 en ze bezoeken hem nog ieder jaar. Op het zonnedek heb ik later het fotoalbum uitgebreid bekeken en inderdaad wat is die Zweedse natuur prachtig.

Vanaf de ferryboot had ik dit gezicht op Travemünde, dinsdag zag ik het omgekeerde.

Het was heel rustig aan boord, misschien een tweehonderd passagiers en ook maar een autodek in gebruik. Dus ging alles heel vlot. Tussen de middag schoof ik aan bij een warm- en koud buffet waar geen nee te koop was, inclusief drinken, zeventien Euro. Bij mij aan het raam van de salon schoof een Duits echtpaar aan. zij gingen een week naar Zweden: vakantie. Leuke gesprekken en om de beurt weer een gang naar het buffet.
Nog even gepraat met de Nieuw Amsterdammers die nog steeds graag in Friesland komen en kamperen (en kanoën) op Weidumerhout. Ze speelden aan boord een spelletje met die genummerde stenen waarmee je rijtjes moet uitleggen. (Ik weet even niet hoe het heet, oh ja Rummicup).
In de salon was het verder goed toeven om een gat in de dag te lezen. De tocht duurde zeven en een half uur. Een waarlijk cadeautje was het zicht op de krijtrotsen van Møn waar we vlak langs voeren. En ik weet van onze vakanties daar nog wel dat we vanaf die hoge krijtrotsen, die grote veerboten voorbij zagen komen.
In Zweden werd ik bij het afrijden van de boot even aangehouden bij de douane door een vriendelijke politieagente die vroeg of ik iets had aan te geven (nee, niks) en waar de reis naar toe ging. Toen kon ik weer door met een goede reiswens. Naar Ystad (waar ik nu op de camping sta) was 60 Km, maar de schrik onderweg sloeg mij om het hart: overal stonden kloften campers aan de zeekant en ook de campings die ik passeerde stonden bomvol. Ik realiseerde me dat het het Midzomerweekend voor de Zweden is. Vrijdag heeft iedereen vrij dus met de hele familie op stap. Maar op de Sandskogencamping is er toch nog een mooie hoek onder de bomen voor mij beschikbaar. Satelliet ontvangst heb ik niet, dus dat wordt plaatjes draaien.
De mooiste ontmoeting van de dag had ik in Ystad waar ik geld was geen halen. Ik kocht een broodje bij een Max, dat is een Zweedse keten als MacDonalds maar dan veel beter... Althans dat beweerden twee dames aan een tafeltje naast me. Of ik een Amerikaan was, ze hadden m’n bestelling in het Engels horen doen? Nou zo heb je gauw een praatje. Interessante dames ook ongeveer van mijn leeftijd, beiden weduwe, dat schept een band.
We hebben in een half uurtje de hele wereld voorbij laten komen. De langste, een blondine had in Amerika gewoond (in de jaren zestig) en was tweemaal getrouwd geweest . Toen de tweede man overleed commandeerde haar vader haar weer terug naar Zweden.
De tweede gespreksgenoot was een artistiek type, donker, gezet met een modieuze bril. Zij had in alle hoofdsteden gewoond, het laatst in Brussel maar ook in Parijs in de kunstenaars-scène. Of ik ook Frans verstond? en ja hoor daar gingen we in het Frans! In korte tijd vertelde ze heel veel, bijvoorbeeld dat ze Picasso persoonlijk gekend had en ook Dali heeft ze gesproken. Ze bezit vroeg werk van David Hockney, is ook vriendin van het Lousiana museum en ga maar door. Het meest bizarre verhaal was dat zij en haar man een vlucht geboekt hadden met het PANAM toestel dat in Lockerby neerstortte. Maar haar man werd door jicht geveld en ze konden dus niet mee.....
Ze woonde nu in Simrisham, buiten Ystad op een mooi buiten met een tuin van een hectare. Kortom een leuk gesprek........

woensdag 20 juni 2012


Lübeck heeft grote zonen

Lübeck is een stad die heel goed voor z’n ‘kinderen’ zorgt. Op veel huizen staat een bord met wie er heeft gewoond, soms een koperen plaatje in het trottoir met een heel verhaal. Soms is een heel stadspaleis aan beroemde ‘zoons’ gewijd. Om die Manns komen we niet heen (Buddenbrookshaus) maar in de Glockengiesserstrasse staat nog zo’n paleisje: het Günter Grass-Haus. Hier wordt de beroemde Lübecker Günter Grass in het zonnetje gezet. Hij woont er soms en in ieder geval zit er een professioneel secretariaat op de bovenste verdieping. Ik loop daar geheel argeloos binnen omdat de bewegwijzering van het grote pand ontbreekt (en ik altijd op de bovenste verdieping van een museum begin). De vriendelijke dames leggen me uit hoe de route wel is. Ze werken op een aangenaam rommelige zolderverdieping met veel boeken en een paar bureaus.

Een beeld van de kunstenaar in de tuin van het Günter Grass Haus

Günter Grass, dit jaar tachtig jaar oud geworden, blijkt naast schrijver (die Blechtrommel) ook een begeenadigd beelden kunstenaar te zijn en daarvan is in de fraaie achteraanbouw veel te zien. Veel beeldhouwwerk maar ook veel grafisch werk. Beide zijn ook ruim te koop. Nu begrijp is dat zakelijke kantoor boven ook beter. Er worden op schermen beelden getoond van een documentaire die ter gelegenheid van zijn recente verjaardag is gedraaid. De man is als literair ambassadeur over de hele wereld actief. Nog steeds. Zijn typerende grote snor en forse bril staan op alle beelden centraal. De film die Blechtrommel draait ook op een groot scherm. Interessante presentatie van een nog levende kunstenaar. De tuin van het Grass Haus grenst aan de tuin van een nog groter huis aan de Königstrasse dat is gewijd aan Willy Brandt, ook een kind van Lübeck. Een man die de naoorlogse geschiedenis van Duitsland en Europa mee heeft bepaald. Op vele schermen wordt zijn loopbaan getoond, soms zijn de tentoonstellinsgdelen wat te pathetisch maar als dan plotseling in een vitrine de originele oorkonde van de Nobelprijs voor de vrede te bekijken is dat toch weer heel mooi.
In dezelfde Königstrasse staat de Sankt Jakobi kirche die naast meer gewijd is aan de zeelieden. Hans wees me erop dat hier een sloep ligt van de in 1957 vergane viermaster de Pamir. Dat schip was van Argentienië op weg naar Duitsland met 86 opvarenden aan boord. Het belandde in een niet voorspelde cycloon en was niet meer te houden. Slechts zes zeelieden werden na 48 uur opgepikt, de rest verdronk. Aan deze en andere rampen wordt in de kerk uitgebreid aandacht besteed. De half kapotte sloep Pamir 2 maakt behoorlijk indruk.

Vanmorgen was ik eerst in het Sankt Annen Museum dat is ondergebracht in een Middeleeuws klooster. Je verbaast je weer iedere keer tot hoe ver de ontstaansgeschiedenis van de Hanzesteden teruggaat en hoe rijk die geschiedenis is overgeleverd. Er is natuurlijk veel religieuze kunst maar er zijn dan ook vele kerken hier. Werk uit de vijftiende en zelfs veertiende eeuw, er wordt hier mee gestrooid. Mooiste kunstwerk is een triptiek van Hans Memlink uit 1471 dat het niveau heeft van de aanbidding van het lam Gods in de St. Baafs in Gent. Alleen wat kleiner. De kloostergangen zijn dubbel uitgevoerd, nooit eerder gezien. De binnentuin is een oase, ook al omdat het heerlijk weer is.
Om vier uur ben ik weer op de camping. Morgen een boottocht van 10 tot 17.30 uur in het vooruitzicht en dan Zweden in.

dinsdag 19 juni 2012


Travemünde
Opnieuw begint de dag zonnig en ik besluit eerst naar de Oostzee te gaan. Travemünde is de zeehaven van Lübeck, tevens vissershaven en jachthaven. De plaats hoort ook gemeentelijk bij de stad Lübeck. De (letterlijk) monding van de Trave ligt op zo’n 20 kilometer van het centrum en ik ga met de trein. De kultuurpas is ook voor het openbaar vervoer en zo kom ik al om half elf comfortabel aan in het Bahnhof Travemünde-Strand. En dan ben je echt aan de Oostzee: een brede boulevard, een houten pier, brede standen met dubbele badstoelen bij de vleet. De blauw/wit gestreepte stof van die strandstoelen maakt het al meteen feestelijk. Het zeewater is 17 graden. Wie durft! Er staat een groot casino, een enorme flat met woningen die als landmark dient voor de ferryboten op de routes naar Zweden en Denemarken. Er zit veel horeca ook. Slenterend kom je vanzelf in het stadje Travemünde waar zich eerst de boulevard langs de Trave voortzet, maar aan het eind liggen de vissershaven de de jachtclubs. Hier is het oorspronkelijke van de stad goed te zien. De horeca verandert ook van toon: gezeten aan spartaanse tafels en banken wordt je hier de vis voorgezet die ‘s morgens nog in de Oostzee zwom. Ik heb er dan ook heerlijk geluncht. 
Omdat ik er toch was heb ik aan de Scandinavien Kai meteen maar even een overtocht geboekt. Donderdagmorgen om 10 uur vertrekt de Peter Pan van de TT-Linien naar Trelleborg in Zweden. Dat betekent dat ik eerst ‘om de oost’ van Zweden ga reizen.
PS
Zondagmiddag was ik in de binnenstad totaal uit de richting van waar mijn fiets stond gewandeld. Toen ik een oudere heer de weg naar de Burgtor vroeg bood hij aan om maar even een stuk mee te lopen. Hij ging toch die kant uit. Ik had een heel aardig gesprek met de Lübecker die mopperde dat de ‘Landes hauptstad’ alle geld voor zichzelf hield. Dus Kiel zorgde niet goed voor de andere steden in Schleswig Holstein. Inderdaad stond vanochtend in de krant dat Lübeck negen miljoen Euro te kort kwam om alleen al het onderhoud van z’n bruggen te bekostigen. Er blijken 140 bruggen te zijn!

maandag 18 juni 2012


De meeste museums van Lübeck zijn maandags dicht, zoals ook elders, maar het Buddenbrookhaus ontvangt mij en mijn culturele Lübeck-kaart graag. Het grote huis aan de Mengstrasse 4 is het museum dat gewijd is aan ‘die Manns’. Zo heet ook de gespeelde documentaire met Müller-Stahl als Thomas Mann en dochter Elisabeth Mann Borgese als zichzelf. Hij staat thuis in de kast en is voorbeeldig. Evenals de collectie in dit huis dat de samenstellers Buddenbrookhaus hebben genoemd.
Dat kwam zo. Op dit adres woonden de grootouders van Thomas en Heinrich en hier ging ook hun imperium verloren. Dat was het onderwerp voor de roman de Buddenbrooks die Thomas Mann rond 1900 schreef. Het werd het verhaal van het Duitse burgerdom dat tegelijker tijd ook stond voor soortgelijke families in Europa. Thomas Mann publiceerde het boek in 1905 en vijf en twintig jaar later kreeg hij juist voor dit boek de Nobelprijs voor literatuur (1929).


Het huis ging verloren in een geallieerd bombardement in de Tweede Wereld Oorlog, zoals veel Middeleeuwse bebouwing van Lübeck. Pas in de jaren negentig werd het oorspronkelijke woonhuis van vier verdiepingen herbouwd (alleen de fraaie kelder was nog intact). Het stadsbestuur heeft toen besloten dat het huis zou worden ingericht als woonden daar de Buddenbrooks nog. Nu bekijken we dus fraaie 19e eeuwse interieurs waarvan de meubels zijn afgedekt met witte lakens alsof de familie net even vakantie viert aan de Oostzee.
Tegelijkertijd wordt een prachtig overzicht geboden van die Manns. Familieverbanden worden geschetst, allerlei originele voorwerpen getoond en uiteraard staan alle boeken in de kasten. In een museumwinkel zijn ze ook allemaal te koop: Die Zauberberg, Tot in Venedig en de Buddenbrooks in allerlei ediities. Uitgeverij Fischer heeft er een studiebibliotheek in ondergebracht en er is een verdieping voor wisselende tentoonstellingen. Daar is nu een prachtige expositie gewijd aan de lievelingsdochter van Thomas Mann: Elisabeth. Zij werd een wetenschapper die zeer begaan was met de vervuiling van zeeën en de aarde en deed daar ook publicaties over. Zij trouwde op latere leeftijd met een lid van de Italiaanse familie Borgese en kreeg nog twee dochters die beiden ook wetenschappers werden. Het was zo’n perfect complete tentoonstelling met ook veel persoonlijke voorwerpen zoals een bronzen kopje van de jonge Elisabeth dat altijd op de werktafel van Thomas Mann heeft gestaan. Of die nu woonde in Amerika of Zwitserland. Prachtig.

Het Filmhuis van Lübeck. De programmering is mooi maar tegelijkertijd zijn ook hier alle titels nagesynchroniseerd hetgeen niet te pruimen is.

zondag 17 juni 2012

Lübeck

De absolute toegang tot de Altstadt van Lübeck is de Holstentor, enigszins verzakt maar goed gerestaureerd.

Het witte huis is het Buddenbrookshuis waarin een museale collectie is gewijd aan de schrijversfamilie Mann. Ga ik morgen bekijken. Het huis links is een typisch voorbeeld van baksteenarchitectuur waarmee deze stad vol staat.
Na goede reis vanmiddag om half een op een drukke camping op fietsafstand van een buitengewoon fraaie binnenstad. Al veel gezien, cultuurkaart voor de komende drie dagen en dan staan Buddenbrook-huis, Günther Grass-huis en een aantal musea op het programma. En wellicht even varen over de Trave. Vandaag dus wandelen en wat foto's gemaakt. Die gaan hierbij.